|
Haluk Oral,
20 yıldır topladığı belgeler ışığında yazdığı ‘Arıburnu 1915’ kitabında
Çanakkale Savaşı'yla ilgili bilinmeyen gerçekleri CNN TÜRK Karalama
Defteri editörü İhsan Yılmaz’a açıkladı.
'Arıburnu 1915'te, özellikle, İtilaf
Kuvvetleri'nin çekilirken Türklerin saldırma ihtimaline karşı açtıkları
lağımları patlayıcılarla doldurduklarını anlatan bölüm dikkat çekiyor.
Oldukça derin kazılan lağımlara patlayıcılar dolduruluyor ve lağımların
ancak Türklerin saldırıya geçmesi durumunda, verilecek emirle patlatılması
kararlaştırılıyor.
Haluk Oral, Avustralya kaynaklarına dayanarak Yükseksırt'ta üç tünelde
toplam 3,5 ton, Pope Tepesi'nde 0,25 ton, Bombasırtı'nda iki tünelde
toplam 1 ton, Boyun'da dört tünelde toplam 3,5 ton, Kanlısırt'da iki
tünelde toplam 0,5 ton, Kırmızısırt'da beş tünelde toplam 6,5 ton
patlayıcı bulunduğunu iddia ediyor.
Bu miktarlar kraliyet tonu olup bizim kullandığımız tona çok yakın (1
kraliyet tonu=1,016 metrik ton).
Yükseksırt'ta açılanlar dışında bu lağımların patlatılmadığını söyleyen
Oral’a göre İtilaf Kuvvetleri'nin Birinci Dünya Savaşı sonunda yarımadayı
işgal ettikleri sırada patlayıcılarla ilgili çalışma yaptığına dair bir
bilgi de yok.
Dolayısıyla patlayıcıların yerleştirildikleri gibi durma olasılığı, başka
bir deyişle her an patlama olasılığı çok yüksek.
Oral'ın serüveni bir matarayla başladı
Matematik profesörü, Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Haluk Oral aynı
zamanda bir tarih ve edebiyat tutkunu.
Oral imzalı kitaplar, yazılı belgeler, tarihi objeler biriktiriyor. Onu
diğer koleksiyonerlerden ayıran özelliği ise biriktirmekle sınırlı
kalmayan merakı; topladığı belgelerden yola çıkarak olayların neden sonuç
ilişkilerini araştırıyor.
Çanakkale Savaşları ile ilgili belge ve obje toplamaya 20 yıl önce bir
yolculuk sırasında Çanakkale'den geçerken aldığı bir matara ile başlamış.
Orada ölmüş bir Anzak askerine ait mataranın üzerindeki isimden yola
çıkarak Avustralyalı asker Nettleton'ın hikayesini öğrenmiş. Ardından,
bugün birçoğunun adı unutulmuş Türk askerlerinin öyküleri çıkmış ortaya.
Haluk Oral bu 20 yıllık araştırmanın sonunda biriktirdiği belgesel
öyküleri Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları arasında çıkan ‘Arıburnu
1915’ adlı kitapta biraraya getirdi.
"Çanakkale direniş azmi verdi"
Zafer Toprak kitabın önsözünde “Kitapta yer alan bağımsız öykücükler, dünü
anlamakta bizlere 'makro' tarihin göremediği önemli ipuçlarını, 'mikro'
tarih anlayışıyla sunuyor. Tarihin ayrıntılarda gizli yönünü, ayrıntının
bütünü kurgulamaktaki işlevini kanıtlıyor. Haluk Oral’ın yirmi yılı aşkın
bir süredir devam eden tutkusunun ürünü olan bu eser, farklı bir
perspektifle dar bir sahil şeridinin tarihin akışını nasıl
değiştirebileceğini bir kez daha gösteriyor, Cumhuriyet Türkiyesi'ne
yönelen bir kimlik arayışında, kitlelere direniş azmi vermede 25 Nisan-20
Aralık 1915'in oynadığı kilit rolü tüm ayrıntılarıyla sergiliyor"
satırlarıyla ‘Arıburnu 1915’in önemini vurguluyor.
Oral'ın iğneyle kuyu kazarcasına derlediği belge, obje ve hatıratların
ürünü olan kitap, klasik bir tarih çalışması veya bir harp tarihi
incelemesi değil.
Odak noktasında Çanakkale Savaşı'nın can alıcı bölümlerinden birini
oluşturan 'Arıburnu Savaşları'ndan 'insan manzaraları' yer alıyor.
Hareket noktasını kimi zaman üzerindeki kan lekeleri hâlâ görülebilen bir
harita, kimi zaman Çanakkale'deki bir eskiciden bulunup satın alınmış ve
üzerinde sahibinin adı yazan bir matara oluşturuyor.
Aynı anda İngilizce olarak da yayımlanan kitapta Atatürk'ün el yazısı
hücum emrinden savaşın şiddetini gösteren havada çarpışmış mermilere kadar
varan görsel malzemeye, yerin altında patlamayı bekleyen 15 ton
patlayıcıdan Plevne Ryan'ın ilginç hayat hikayesine kadar pek çok renkli
bölüm yeralıyor.
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı'nda, Plevne Muhasarası'nda Gazi Osman Paşa'nın
yanında Osmanlı Ordusu'nda savaşmışken 1915’te bu kez Çanakkale’de Türk
askerlerine karşı savaşan Dr. Charles S. Ryan'ın, Kanlısırt'tan giden
tohumlardan yetiştirildiği için Avustralya'da neredeyse kutsal sayılan
ağaçları ‘Arıburnu 1915’in duygusu en yüksek bölümleri arasında. |
|
